Η επίδραση του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος στις Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος

Ο αυτισμός είναι μια νευρολογική αναπτυξιακή κατάσταση που υπάρχει από την παιδική ηλικία και μόνιμης φύσης, η οποία συνήθως χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Ο όρος Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) χρησιμοποιείται για να ορίσει ένα σύνολο νευροψυχιατρικών διαταραχών στην ανάπτυξη ενός παιδιού, που προκύπτουν από δυσλειτουργίες στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Υπάρχουν πέντε τύποι διαταραχών, αλλά οι κυριότεροι είναι ο κλασικός αυτισμός, το σύνδρομο Asperger και η αναπτυξιακή διαταραχή που δεν προσδιορίζεται διαφορετικά. [1]

Διαταραχές του φάσματος του αυτισμού

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, η Διαταραχή του Φάσματος του Αυτισμού είναι «ένα νευρο-συμπεριφορικό σύνδρομο που προέρχεται από διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που επηρεάζουν την τυπική ανάπτυξη του παιδιού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται στα τρία πρώτα χρόνια της ζωής και περιλαμβάνουν τρεις κύριους τομείς διαταραχής: κοινωνικό, συμπεριφορικό και επικοινωνιακό» [2]

Δεν υπάρχει ακόμη καθορισμένη αιτία για τον αυτισμό και η τρέχουσα φαρμακολογική θεραπεία προσφέρει περιορισμένη αποτελεσματικότητα και σοβαρές παρενέργειες που θέτουν σε κίνδυνο την τήρησή του.

Η επίδραση του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος στις Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος

Την τελευταία δεκαετία, έχουν δομηθεί αρκετές προκλινικές και κλινικές μελέτες με στόχο την ανάλυση αλλαγών που σχετίζονται με τη ρύθμιση του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος και τη χορήγηση κανναβινοειδών σε ασθενείς με αυτισμό ή γενικευμένες αναπτυξιακές διαταραχές.

Από αυτές τις μελέτες προέκυψε το συμπέρασμα ότι:

1. Τα περισσότερα φάρμακα που έχουν εγκριθεί για τον έλεγχο των συμπτωμάτων που σχετίζονται με ΔΑΦ έχουν χαμηλή αποτελεσματικότητα και υψηλό κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2022 αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα νέων φαρμακολογικών παραγόντων για το σκοπό αυτό. Η πλειονότητα των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν (με φλουοξετίνη και ωκυτοκίνη, για παράδειγμα) έλαβαν αρνητικά ή ασαφή αποτελέσματα. Δύο πολυκεντρικές μελέτες με βουμεταδίνη τελείωσαν νωρίς λόγω έλλειψης αποτελεσματικότητας και η μόνη κλινική δοκιμή που έδειξε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα για διασπαστικές συμπεριφορές διεξήχθη με φάρμακα με βάση τα κανναβινοειδή. [3]
2. Οι αλλαγές που σχετίζονται με τη ΔΑΦ σχετίζονται στενά με μια γενικευμένη φλεγμονώδη κατάσταση του κεντρικού νευρικού και του ανοσοποιητικού συστήματος [4] καθώς και με αλλαγές μεγάλες σε εντερικό επίπεδο [5,6] και τα διάφορα συστατικά του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος υπάρχουν σε υψηλές συγκεντρώσεις στο επίπεδο του νευρικού συστήματος και της γαστρεντερικής οδού.

«Η συνεργασία ενδοκανναβινοειδών-μικροβίων στην ομοιόσταση του άξονα εντέρου-εγκεφάλου: Επιπτώσεις για διαταραχές του φάσματος του αυτισμού»

3. Η χορήγηση φαρμάκων με βάση τα κανναβινοειδή ήταν ως επί το πλείστον ικανή να μειώσει πολλαπλά συμπτώματα, όπως αυτοακρωτηριασμό, υπερκινητικότητα ή διαταραχές ύπνου, για παράδειγμα, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής του ασθενούς και των φροντιστών του. Οι ίδιες μελέτες αποκαλύπτουν ότι η θεραπεία με κανναβινοειδή είναι μια καλά ανεκτή, ασφαλής και αποτελεσματική επιλογή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού [7-9]

Με βάση τις τυχαιοποιημένες και διπλά τυφλές κλινικές δοκιμές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα για αυτό το θέμα, γνωρίζουμε ότι:

1. Το 2021, ο Adi Aran και η ομάδα του χορήγησαν ένα εκχύλισμα χημειότυπου III (CBD: THC – 20:1) σε παιδιά με ΔΑΦ με ενοχλητικές συμπεριφορές. Εκτός από το ότι ήταν καλά ανεκτή, η θεραπεία με κανναβινοειδή έδειξε σημαντική μείωση κατά 49% σε αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς, σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου. [10]
2. Το ραβδωτό σώμα (ουραίος πυρήνας, putamen και πυρήνα accumbens) παίζει κρίσιμο ρόλο κατά την ανάπτυξη και η άτυπη λειτουργική συνδεσιμότητα (FC) μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη πολλαπλών συμπτωμάτων που σχετίζονται με ΔΑΦ. Το 2021, ο Pretzsch C. et αϊ έδειξε ότι η χορήγηση CBDV (κανναβιδιβαρίνη, 600 mg) ρυθμίζει τον άτυπο FC ατόμων με ΔΑΦ προς την τυπική νευρική λειτουργία τους [11]. Το 2019, ο ίδιος συγγραφέας ανέφερε αλλαγές που σχετίζονται με τη χορήγηση κανναβιδιόλης (CBD) στη ρύθμιση των μεταβολιτών (GABA και γλουταμινικό) και στη ρύθμιση του λειτουργικού εύρους των διακυμάνσεων χαμηλής συχνότητας (fALFF) και της ΚΙ μεταξύ των περιοχών που εμπλέκονται σταθερά στο PEA [12,13, XNUMX].
3. Το 2020, στη Βραζιλία, ο Estácio Amaro da Silva Júnior και οι συνεργάτες του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χορήγηση ενός εκχυλίσματος χημειότυπου III βελτίωσε τα επίπεδα άγχους, ψυχοκινητικής διέγερσης, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και ικανότητας συγκέντρωσης σε 30 παιδιά με ΔΑΦ σε σύγκριση με την ομάδα εικονικού φαρμάκου. [14]
4. Το 2018, στο Ιράν, η Mona Khalaj και οι συνεργάτες της πρότειναν ότι η χορήγηση του ενδοκανναβινοειδούς παλμιτοϋλαιθανολαμίδης μπορεί να δημιουργήσει συνέργεια με τη ρισπεριδόνη στην άμβλυνση των επιπέδων υπερκινητικότητας και ευερεθιστότητας που σχετίζονται με τον αυτισμό, μέσω της ικανότητάς της να μειώνει τη φλεγμονή και την υπερδιέγερση του γλουταμινεργικού συστήματος. [15]

Τέλος, είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι το 2021 αναπτύχθηκε η πρώτη μελέτη παρατήρησης, η οποία στόχευε στον προσδιορισμό των δυνατοτήτων της φαρμακομεταβολομικής στον εντοπισμό μεταβολικών βιοδεικτών που ανταποκρίνονται στη θεραπεία με κανναβινοειδή. Έρευνες συμπεριφοράς εφαρμόστηκαν πριν από τη συλλογή των 2 δειγμάτων σάλιου (πριν και περίπου 90 έως 120 λεπτά μετά τη χορήγηση φαρμάκων με βάση τα κανναβινοειδή) σε 9 υγιή παιδιά και 15 παιδιά με αυτισμό (χωρίς ιστορικό επιληψίας) που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με κανναβινοειδή (THC –). 0.05 έως 50 mg και CBD – 7.5 έως 200 mg).

Στη συνέχεια, αξιολογήθηκαν αλλαγές σε αρκετούς βιοδείκτες (Ν-ακετυλο-ασπαρτικός (NAA), Σπερμίνη, Κορτιζόλη, Θειική Δεϋδροεπιανδροστερόνη και Γλουταμίνη, μεταξύ άλλων) οι οποίοι, σύμφωνα με τους συγγραφείς, μετά τη χορήγηση της πρωινής δόσης φαρμάκων με βάση τα κανναβινοειδή, έφτασαν φυσιολογικά επίπεδα πανομοιότυπα με αυτά των παιδιών με τυπική ανάπτυξη.

«Το δυναμικό των βιοδεικτών που ανταποκρίνονται στην κάνναβη με βάση τα λιπίδια του σάλιου για την αξιολόγηση της ιατρικής θεραπείας κάνναβης σε παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος».

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Έρευνα για κάνναβη και κανναβινοειδή και με επικεφαλής τον Δρ. Bonni Goldstein, παιδίατρο από το Λος Άντζελες, με περισσότερα από 13 χρόνια κλινικής πρακτικής με κανναβινοειδή, αυτή η μελέτη επέτρεψε τον προσδιορισμό του μεταβολικού προφίλ παιδιών με ΔΑΦ με θετική θεραπευτική ανταπόκριση στη θεραπεία με κανναβινοειδή. Επομένως, μπορούμε να θεωρήσουμε τους βιοδείκτες Cannabis-Responsive™ ως ένα καθολικό μέτρο για την ανάλυση του φυσιολογικού αντίκτυπου της θεραπείας με κανναβινοειδή, το οποίο προσφέρει στους επαγγελματίες υγείας αντικειμενικά και ποσοτικά δεδομένα, επιτρέποντάς τους να εξατομικεύουν και να βελτιστοποιούν τη θεραπεία με κανναβινοειδή λαμβάνοντας υπόψη το προφίλ κάθε ατόμου. [16,17]

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] Πορτογαλική Ομοσπονδία Αυτισμού – Πρόσβαση στις 28 Ιουλίου 2022 στη διεύθυνση: https://www.fpda.pt/

[2] American Psychiatric Association (2013). Φάσματος του Αυτισμού - Στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)

[3] Baribeau, D., Vorstman, J. & Αναγνώστου, Ε. Νέες θεραπείες στη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Curr. Opin. Ψυχιατρική 35, 101–110 (2022). Doi: 10.1097/YCO.0000000000000775

[4] Siniscalco, D., Schultz, S., Brigida, A., and Antonucci, N. Φλεγμονή και νευροάνοσες δυσρυθμίσεις σε διαταραχές του φάσματος του αυτισμού.Φαρμακευτική 11, 56. (2018).  https://doi.org/10.3390/ph11020056

[5] McElhanon, BO, McCracken, C., Karpen, S., andSharp, WG Γαστρεντερικά συμπτώματα στη διαταραχή του αυτιστικού φάσματος: μια μετα-ανάλυση. Παιδιατρική 133 (5), 872–883. (2014). doi: 10.1542/peds.2013-3995

[6] Coccurello R, Marrone MC και Maccarrone M. Η Σύμπραξη Ενδοκανναβινοειδών-Μικροβίωσης στην Ομοιόσταση του Άξονα Εντέρου-Εγκέφαλου: Επιπτώσεις για Διαταραχές Φάσματος Αυτισμού. Εμπρός. Pharmacol. 13:869606. (2022) doi: 10.3389/fphar.2022.869606

[7] Aran A, Cassuto H, Lubotzky A, et al. Σύντομη αναφορά: Κάνναβη πλούσια σε κανναβιδιόλη σε παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού και σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς – Μια αναδρομική μελέτη σκοπιμότητας. J Autism Dev Disord 49: 1284–1288. (2018) doi:10.1007/s10803-018-3808-2

[8] Bar-Lev Schleider, L., Mechoulam, R., Saban, N., Meiri, G., and Novack, V. Real Life Εμπειρία της Ιατρικής Θεραπείας Κάνναβης στον Αυτισμό: Ανάλυση Ασφάλειας και Αποτελεσματικότητας. Επιστημονική Δημοκρατία 9, 200. (2019). doi:10.1038/S41598-018- 37570-Y

[9] Fleury-Teixeira, P., Caixeta, FV, Ramires da Silva, LC και Brasil-Neto, R. Επιδράσεις του εκχυλίσματος κάνναβης Sativa εμπλουτισμένου σε Cbd στα συμπτώματα της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού: Μια μελέτη παρατήρησης 18 συμμετεχόντων που υποβάλλονται σε συμπονετική χρήση. Εμπρός. Neurol. 10. (2019). doi: 10.3389/fneur.2019.01145

[10] Aran et al. Θεραπεία με κανναβινοειδή για τον αυτισμό: μια τυχαιοποιημένη δοκιμή απόδειξης της ιδέας. Μολ. Αυτισμός (2021) 12:6. https://doi.org/10.1186/s13229-021-00420-2

[11] Pretzsch, Charlotte M., Floris, Dorothea L., Voinescu, Bogdan, Elsahib, Malka, Mendez, Maria A., Wichers, Robert, Ajram, Laura, et al., Τροποποίηση των διαφορών λειτουργικής συνδεσιμότητας του ραβδωτού σώματος σε ενήλικες με και χωρίς διαταραχή του φάσματος του αυτισμού σε μια τυχαιοποιημένη δοκιμή μιας δόσης κανναβιδιβαρίνης. Μολ. Αυτισμός 12 (1). (2021)  https://doi.org/10.1186/s13229-021-00454-6.

[12] Pretzsch CM, Voinescu B, Mendez MA, Wichers R, Ajram L, Ivin G, et al. Η επίδραση της κανναβιδιόλης (CBD) στη δραστηριότητα χαμηλής συχνότητας και στη λειτουργική συνδεσιμότητα στον εγκέφαλο ενηλίκων με και χωρίς διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ASD). J Psychopharmacol. 2019;33:1141–8. (2019) https://doi.org/10.1177/0269881119858306

[13] Pretzsch CM, Freyberg J, Voinescu B, Lythgoe D, Horder J, Mendez MA, et al. Επιδράσεις της κανναβιδιόλης στα συστήματα διέγερσης και αναστολής του εγκεφάλου. μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή εφάπαξ δόσης κατά τη διάρκεια φασματοσκοπίας μαγνητικού συντονισμού σε ενήλικες με και χωρίς διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Neuropsychopharmacology.;44(8):1398–405. (2019); https://doi.org/10.1038/s41386-019-0333-8

[14] Junior E. et al. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας του πλούσιου σε κανναβιδιόλη εκχυλίσματος κάνναβης σε παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού: τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή και ελεγχόμενη κλινική δοκιμή εικονικού φαρμάκου. Trends Psychiatry Psychother – Journal Article Pre-Proof (2020) http://dx.doi.org/10.47626/2237-6089-2021-0396

[15] Khalaj, M., Saghazadeh, A., Shirazi, E., Shalbafan, M.R., Alavi, K., Shooshtari, M.H., et al. Η παλμιτοϋλαιθανολαμίδη ως συμπληρωματική θεραπεία για τον αυτισμό: Αποτελέσματα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας από μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή. J. Psychiatr. Res. 103, 104–111. (2018) https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2018.04.022

[16] Siani-Rose M., Cox S., Goldstein B., Abrams D., Taylor M., Kurek I Βιοδείκτες που ανταποκρίνονται στην κάνναβη: Μια εφαρμογή βασισμένη στη φαρμακομεταβολομική για την αξιολόγηση του αντίκτυπου της θεραπείας με ιατρική κάνναβη σε παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Έρευνα για κάνναβη και κανναβινοειδή X:X, 1-12, (2021) DOI: 10.1089/can.2021.0129

[16] Siani-Rose M., McKee R., Cox S., Goldstein B., Abrams D., Taylor M., Kurek I. Το δυναμικό των βιοδεικτών που ανταποκρίνονται σε λιπίδια του σάλιου για την αξιολόγηση της ιατρικής θεραπείας κάνναβης σε παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Έρευνα για κάνναβη και κανναβινοειδή X:X, 1-15 (2022) DOI: 10.1089/can.2021.0224.

___________________________________________________________________
*Σωραία Τομάς είναι Νοσοκόμα, αποφοίτησε από το Escola Superior de Enfermagem de Coimbra το 2015. Εργάστηκε στην εντατική στην Καρδιοθωρακική χειρουργική και στη μεταμόσχευση πνεύμονα στη Λισαβόνα. Σήμερα εργάζεται στο Spine Center, μια υπηρεσία χειρουργικής σπονδυλικής στήλης και μονάδα εντατικής θεραπείας γενικής χειρουργικής στο Hospital da Luz στην Κοΐμπρα, την πόλη όπου ζει. Ενθουσιώδης στον τομέα της Φαρμακευτικής Κάνναβης, είναι μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του Πορτογαλικού Παρατηρητηρίου Ιατρικής Κάνναβης, ήταν παρών σε συνέδρια στον τομέα αυτό (Portugal Medical Cannabis, Cannabis Europa, CannX, μεταξύ άλλων) και απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών GMP's for Medicinal Cannabis, μάθημα που πραγματοποιείται από το Πορτογαλικό Παρατηρητήριο Φαρμακευτικής Κάνναβης σε συνεργασία με το Στρατιωτικό Εργαστήριο Χημικών και Φαρμακευτικών Προϊόντων και τη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας. Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της APCANNA – Πορτογαλική Ένωση Πληροφοριών για την Κάνναβη, σκοπεύει να αναπτύξει έργα αφιερωμένα στη διάδοση, εκπαίδευση και κατάρτιση στη φαρμακευτική κάνναβη για επαγγελματίες υγείας και το ευρύ κοινό, προωθώντας έτσι την αριστεία στην επαγγελματική πρακτική και την ασφαλή και αποτελεσματική πρόσβαση σε θεραπείες με κανναβινοειδή.