advies
Het recht op gezondheid en toegang tot medicinale cannabis in Portugal: een onvervulde grondwettelijke belofte

Op 31 mei 2025 vond in Lissabon de Cannabismars plaats, waar mensen uit verschillende regio's van het land bijeenkwamen om de legalisering van cannabis te eisen en het recht te verdedigen om thuis maximaal vier planten per persoon te kweken. Deze burgerbeweging zette opnieuw een essentieel onderwerp op de publieke agenda: eerlijke en gelijke toegang tot cannabis voor medicinale doeleinden.
In Portugal is het recht op gezondheid vastgelegd in artikel 64 van de Grondwet van de Portugese Republiek, dat alle burgers bescherming en gelijke toegang tot gezondheidszorg garandeert. Dit fundamentele recht botst echter met de concrete realiteit van veel Portugezen als het gaat om toegang tot medicinale cannabis.
Hoewel cannabis voor medicinale doeleinden sinds 2018 legaal is, is de aankoop ervan beperkt tot producten die door Infarmed zijn goedgekeurd, uitsluitend verkrijgbaar zijn in apotheken en tegen hoge prijzen. Deze producten worden niet door de overheid gesubsidieerd, waardoor ze voor veel patiënten, vooral patiënten met een laag inkomen, ontoegankelijk zijn. Hierin schuilt de paradox: er is een erkend recht en een legaal therapeutisch middel, maar daadwerkelijke toegang ertoe is voor velen een illusie.
Geconfronteerd met deze economische uitsluiting nemen sommige patiënten hun toevlucht tot zelfkweek van cannabis als laatste redmiddel om pijn te verlichten of chronische aandoeningen te behandelen. Maar zelfs in deze gevallen beschouwt de Portugese wet de teelt als een misdrijf, strafbaar volgens decreetwet 15/93. De rechtbanken hebben systematisch argumenten verworpen die gebaseerd zijn op het recht op gezondheid of het recht op verzet (art. 21 van de Portugese Grondwet), gebaseerd op het bestaan van legale toegangswegen – ook al zijn deze economisch niet haalbaar en zeer beperkt in termen van mogelijkheden voor bepaalde aandoeningen.
De vraag die zich voordoet is: welke waarde heeft een fundamenteel recht als het niet voor iedereen gegarandeerd is, ongeacht hun economische status? Wanneer toegang tot gezondheidszorg afhankelijk is van de betalingscapaciteit, staan we voor een constitutionele misvatting.
Wat nodig is, is niet de willekeurige liberalisering van de landbouw, maar juist een staat die erop toeziet dat de rechten die hij verkondigt, effectief worden nageleefd.
Als medicinale cannabis als behandeling wordt erkend, moet gelijke toegang worden gegarandeerd via meebetaling door de NHS of via mechanismen die de meest kwetsbaren beschermen.
In een democratie die die naam waardig is, kunnen grondrechten geen klassenprivileges zijn. Het recht op gezondheid, verankerd in onze Grondwet, moet worden ervaren als een concrete realiteit en niet slechts als een formele belofte.
Anders wordt de Grondwet een dode letter en blijven de allerarmsten de prijs betalen voor juridische hypocrisie.
____________________________________________________________________________________________________
[Disclaimer: houd er rekening mee dat deze tekst oorspronkelijk in het Portugees is geschreven en met behulp van een automatische vertaler naar het Engels en andere talen is vertaald. Sommige woorden kunnen afwijken van het origineel en in andere talen kunnen typefouten of fouten voorkomen.]____________________________________________________________________________________________________
Wat doe je met € 3,- per maand? Word één van onze Patrons! Als je gelooft dat onafhankelijke cannabisjournalistiek nodig is, abonneer je dan op een van de niveaus van ons Patreon-account en je krijgt toegang tot unieke geschenken en exclusieve inhoud. Als we met velen zijn, kunnen we met weinig een verschil maken!

Leonardo Sousa
