Europa ontwaakt en bakt*

 * "Europa wordt wakker en aan het rollen", een woordspeling op de uitdrukking "wake and bake", wat in cannabisjargon betekent dat je 's ochtends als eerste wakker wordt en cannabis gebruikt.

Het afgelopen jaar zijn er belangrijke ontwikkelingen geweest in het cannabisbeleid in Europa. De discussies over recreatief gebruik worden in heel Europa steeds sterker en sommige landen hebben belangrijke stappen gezet om de status-quo in het drugsbeleid aan te pakken en op te schudden.

In Spanje, met name in Catalonië, wordt het recreatieve gebruik van cannabis al jaren getolereerd. Het Cannabis Social Club (CSC)-model is al relatief goed ingeburgerd, maar nog niet gereguleerd. Op nationaal niveau kwamen vorig jaar verschillende onderwerpen aan de orde, zoals medicinale cannabis, de economische impact van regulering, toegankelijkheid van cannabis, en vond er een debat plaats over de regulering van recreatieve cannabis in het Spaanse parlement. Er zijn drie wetsvoorstellen ingediend voor een alomvattende regulering van cannabis door drie partijen: de sociaal-democraten van Republikeinse Esquerra de Catalunya, de linkse partij meer Pais en de democratisch-socialistische electorale alliantie United We can. De laatste was het meest ambitieus, maar het valt nog te bezien hoe het Spaanse cannabisbeleid zich in de toekomst zal ontwikkelen, aangezien alle voorgestelde wetsvoorstellen kritiek hebben gekregen, niet alleen van de oppositie, maar ook van degenen die voorstander zijn van regulering. Veel vragen blijven openstaan, vooral die met betrekking tot het betrekken van het maatschappelijk middenveld en kwetsbare groepen in de discussie.

Duitsland haalde in de herfst van 2021 ook het nieuws over cannabis nadat de nieuw gekozen coalitie van sociaaldemocraten in SPD, Verdes en FDP Free Democrats hebben cannabisregulering opgenomen in de bestuursovereenkomst. Ze zijn voor decriminalisering, vergunde winkels en een verbod op reclame. Er moeten veel hindernissen worden genomen voordat de eerste gram cannabis legaal wordt verkocht voor recreatieve doeleinden in Duitsland, maar het feit dat er een plan is, is op zich al een belangrijke mijlpaal. Misschien heeft de geschatte € 4,7 miljard aan belastinginkomsten per jaar, berekend door een Duits economisch instituut dat de effecten van legalisering van cannabis analyseert, de voormalige minister van Financiën en de nieuwe kanselier over de streep getrokken. Duitsland kan, door de weg vrij te maken voor een gereguleerde markt, een voorbeeld stellen voor andere Europese landen – en een “domino-effect” creëren.

Nog voordat de Duitse coalitie legalisatie aankondigde, had de regeringscoalitie in Luxemburg, bestaande uit de liberaal-democraten van de DP, de socialisten LSAP en de Verdes, was het ook eens met legalisatie, maar is tot nu toe alleen verder gegaan met decriminalisering: dus, als het bezit van maximaal 3 gram cannabis alleen resulteert in een boete, is er nu tolerantie voor zelfkweek van maximaal 4 planten.

Waarschijnlijk de meest beslissende stap naar een gereguleerde recreatieve cannabismarkt werd gezet door de Maltese regering. In december vorig jaar was er al een wet aangenomen die het bezit van 7 gram cannabis decriminaliseerde zonder strafrechtelijke of administratieve gevolgen; stond de teelt van maximaal vier planten per huishouden toe; stond de oprichting toe van cannabisverenigingen (tot 500 leden) die cannabis en zaden leveren; en maakte ook de verwijdering van strafregisters mogelijk. Het jaar 2022 was cruciaal voor de cannabishervorming in Malta, die op weg was naar volledige legalisatie, maar hoewel de Maltese benadering sociaal georiënteerd en non-profit is, zijn er nog steeds onopgeloste problemen. 

Openbare discussies over cannabishervorming worden het “nieuwe normaal” in Europa. Elke vooruitgang in de richting van regulering, hoe klein ook, is beter dan de status quo meer dan een halve eeuw in stand gehouden. Het is tijd om onwetendheid te vervangen door kennis en stevige stappen te zetten in de richting van cannabisbeleid op basis van sociale rechtvaardigheid, transparantie, inclusie, effectiviteit en duurzaamheid. 

______________________________________________
Maja Kohek is een promovendus in medische antropologie en mondiale gezondheid aan de universiteit van Rovira i Virgili in Tarragona, Spanje, en onderzoekt het langdurig gecontroleerd ritueel gebruik van psychoactieve (sjamanistische) planten op het platteland van Catalonië en de persoonlijke en sociale effecten ervan. Maja doet ook onderzoek naar de impact van langdurige blootstelling aan Ayahuasca op de volksgezondheid. Ze is co-auteur van verschillende artikelen, krantenartikelen, vertalingen en presentaties in binnen- en buitenland. Sinds 2016 werkt hij samen met het International Centre for Ethnobotanical Education, Research and Services (ICEERS) in Spanje en maakt hij deel uit van ENCOD – The European Coalition for Fair and Effective Drug Policies, een netwerk van niet-gouvernementele organisaties en Europese burgers die om over de impact van het huidige internationale drugsbeleid op het leven van de meest getroffen sectoren in Europa en het Zuiden.

Dit opinieartikel is oorspronkelijk gepubliceerd in nummer #5 van Cannadouro-tijdschrift